Zasadniczo można powiedzieć, że tak, jak życzył sobie zmarły lub żałobnicy.
W strukturę ceremonii można wpisać wiele treści, tak by pożegnanie było osobiste, czułe, by przywoływało postać osoby, którą żegnamy. Mistrz ceremonii jest odpowiedzialny za ramy, w jakie włoży elementy, które są istotne dla zmarłego i jego bliskich. A to oznacza, że oprócz elementów typowych dla pożegnania mogą się pojawić elementy niekonwencjonalne – na przykład wspólny taniec, jeśli zmarły lubił tańczyć, albo częstowanie ciastem z ulubionego przepisu. Muzyka również może być dopasowana do gustu osoby, którą żegnamy. Można przeczytać wiersz, sypnąć płatki kwiatów, puścić baloniki czy włożyć do grobu ulubioną poduszkę. W przypadku pogrzebów humanistycznych ważne jest to, aby pożegnanie nie pozostawiło nas w poczuciu wielkiej pustki.
No dobrze, ale jak pogrzeb świecki NAPRAWDĘ wygląda?
Wszystko to, co napisałam powyżej, jest prawdą. Pogrzeb świecki jest uroczystością; rytuałem mającym, jak wspomniałam, swoje ramy. O to dba mistrz ceremonii. Przygotowuje uroczystość po długich rozmowach z rodziną, układa wszystkie elementy tak, by przeprowadzić bliskich przez to pożegnanie w jak najbardziej wspierający i czuły sposób. Mistrz towarzyszy rodzinie nie tylko w dniu uroczystości, ale i w całym procesie przygotowań – słucha, doradza, podpowiada rozwiązania, które odpowiadają na realne potrzeby żałobników.
Warto dodać, że pogrzeb świecki nie jest wyrazem sprzeciwu wobec religii – to alternatywa dla tych, którzy nie chcą symboliki religijnej w pożegnaniu, albo chcą, by ceremonia była bardziej osobista. Co istotne, niektórzy decydują się na pogrzeb świecki nawet mimo osobistych przekonań religijnych – ponieważ szukają przestrzeni na indywidualne wspomnienie i celebrację życia.
Pogrzeb świecki a religijny – co je różni?
Warto zaznaczyć, że pogrzeb świecki nie jest wyrazem buntu wobec religii. Jest alternatywą – pełnoprawną i równoważną – dla osób, które nie chcą żegnać bliskiego w formie liturgicznej. Takie pożegnanie pozwala w pełni skupić się na osobie zmarłej: jej życiu, wartościach, charakterze, poczuciu humoru. Coraz częściej zdarza się, że nawet osoby wierzące wybierają formę świecką, szukając pożegnania bardziej osobistego niż to, które przewiduje rytuał religijny.
Czy można połączyć elementy świeckie z duchowością?
Owszem. Choć klasyczny pogrzeb humanistyczny nie zawiera modlitw ani symboliki religijnej, rodzina może poprosić o krótką chwilę ciszy, cytat z Pisma Świętego lub zaprosić osobę duchowną do obecności. Mistrz ceremonii nie narzuca formy – przeciwnie, dba o to, by uroczystość odpowiadała temu, co było bliskie zmarłemu i jego rodzinie. Najważniejsze jest, by ceremonia była zgodna z wartościami zmarłego – nie z narzuconym szablonem.
Jak wygląda moment pożegnania w pogrzebie świeckim?
Sama ceremonia rozpoczyna się od pożegnania. Miejsce tej części zależy od rodzaju pogrzebu. W przypadku pochówku z trumną najczęściej spotykamy się w sali pożegnań zakładu pogrzebowego. W przypadku pogrzebu z urną – przestrzeń jest dużo szersza. Można się pożegnać w domu, ogrodzie, sali wynajętej na tę okazję. To właśnie ten moment bywa najbardziej poruszający. Bliscy opowiadają o zmarłym, odtwarzają wspomnienia, czasem puszczają nagrania, prezentacje zdjęć. Pojawia się też laudacja – mowa poświęcona zmarłemu, którą może wygłosić mistrz lub ktoś z rodziny. Czasem dzieli się tę rolę między kilka osób. Scenariusz jest ustalany wcześniej, a jego realizacją czuwa mistrz ceremonii – uważny, obecny, ale nienarzucający się.
Wybór miejsca i czasu ceremonii
Ceremonia może być podzielona na dwa etapy. Rodzina może zdecydować się na pożegnanie w innym dniu niż pochówek, co daje więcej przestrzeni i swobody organizacyjnej. W przypadku uroczystości poza domem pogrzebowym mistrz ceremonii wspiera rodzinę także logistycznie – dba o nagłośnienie, przestrzeń, harmonię. Pomaga wybrać elementy, które symbolizują życie osoby zmarłej – mogą to być książki, fotografie, pamiątki, ulubione cytaty, przedmioty codziennego użytku.
Przykładowy przebieg uroczystości świeckiej
Dla osób, które nigdy nie uczestniczyły w takiej ceremonii, pomocne będzie poznanie podstawowego scenariusza:
-
-
- przywitanie i krótkie wprowadzenie
- laudacja (mowa o zmarłym)
- wystąpienia bliskich lub wspomnienia odczytane przez mistrza
- element symboliczny (muzyka, gest, film, zdjęcia)
- wyprowadzenie urny lub trumny
- przejście na cmentarz ostatnie
- pożegnanie przy grobie
- zakończenie uroczystości i podziękowanie dla uczestników
-
Oczywiście każdy pogrzeb wygląda inaczej – scenariusz tworzy się indywidualnie, a jego realizacja dostosowana jest do emocji uczestników.
Świecka ceremonia pogrzebowa - w drodze na cmentarz
Następnie rozpoczyna się przejście na cmentarz. W przypadku urny można przekazać ją komuś z rodziny – to bardzo ważny, symboliczny gest. Może ją też nieść mistrz ceremonii. W odróżnieniu od pochówku z trumną, nie obowiązują tu te same obostrzenia. Podczas drogi do grobu może towarzyszyć muzyka – wybrana przez rodzinę lub zmarłego. Na cmentarzach komunalnych można śpiewać, używać instrumentów, wymachiwać flagami lub emblematami ważnymi dla zmarłego. Granicą są jedynie zachowania niezgodne z dobrym smakiem i szacunkiem do miejsca. Co ciekawe – na cmentarz komunalny można też zabrać zwierzę, o ile zostanie to wcześniej zgłoszone zarządcy. Mistrz ceremonii również to koordynuje.
Złożenie trumny lub urny do grobu
To ostatni, ale nie mniej istotny moment. Może być bardzo intymny. Ktoś z rodziny może wtedy przemówić, zaśpiewać, pomilczeć razem z innymi. Zdarza się, że w tym momencie uczestnicy sypią do grobu płatki kwiatów, piórka, nasiona – symbole kruchości i życia. Można też wspólnie krzyknąć coś, co było ważne dla zmarłego, np. ulubione hasło, powiedzenie. Wszystkie te elementy ustalane są wcześniej z rodziną.
W przypadku pogrzebu dziecka szczególna troska mistrza ceremonii obejmuje każdy detal. Delikatność słów, gesty symbolizujące niewinność – jak bańki mydlane, piórka czy światło świec – wszystko to ma znaczenie. Nie ma miejsca na schematy – jest tylko czułość i ogromna uważność.
Zakończenie ceremonii i co dalej
Na końcu mistrz ceremonii dziękuje uczestnikom i żegna rodzinę, pozostając z nią aż do ostatniego momentu. Jego rola nie kończy się jednak w tej chwili. Czasem wspiera bliskich również po uroczystości – pomaga zebrać wspomnienia do folderu pamiątkowego, koordynuje kwestie związane ze stypą lub proponuje sposoby, by wspólnie podtrzymać pamięć o zmarłym. To nie koniec – to początek nowego etapu przeżywania straty.
Wybór miejsca i czasu
Pogrzeb świecki nie musi się odbywać w jednym ciągu – ceremonia może być zorganizowana oddzielnie od złożenia urny do grobu. To daje rodzinie więcej przestrzeni – zwłaszcza jeśli ktoś bliski dojeżdża z daleka albo jeśli chce się zorganizować pożegnanie w ogrodzie, galerii, a nawet w domu. Mistrz ceremonii doradzi, jak technicznie to zorganizować – np. z nagłośnieniem, projekcją zdjęć, miejscami siedzącymi.
